La Vaca que guecheja

Clicatz sus la benda dessenhada per poder legir

Un conte - Per LR, L2 non especialista.

Un còp èra dins lo Bòsc Grand, al País dels contes de fadas, una joiosa banda de farfadets. Pensavan pas que de s'amusar, getant de sòrts per çai e per aquí sus tot çò que vesián. Mas èra pas tant amusant pel mond que li arribava aquò. O... èra pas ben missant, mas tre que rescontravan un gat, lo cambiavan en granhòta, un esquiròl en randoleta o una tortora en miraga. Aquò veniá desagradiu e perturbava la suavetat legendària del bòsc.
Un jorn que, coma de costuma, nòstres joioses gripets se passejavan, passèron davant la dintrada d'un trauc bandat que banhava dins l'escur lo pus total.
- Brrrr! faguèt un dels farfadets . Aqueste endrech es sinistre.
- Perque dintram pas per veire? ditz un autre.
- Segur que non! I fa ben tròp escur! Respondon los autres en còr.
- Al mens, suggeriguèt un d'entre eles, cambiem-nos en moscas! Seriam mens visibles e podriam fugir mai aisidament en cas de perilh.
Dins aqueste moment, a l'interior de la cauna, lusisson dos enòrmes uèlhs jaunes que semblavan de los agachar marridament.
- Oaaaa! Cridèron los farfadets, fugissent de pertot.
Quauques desenas de metres mai luènh, s'acampèron e decidiguèron doncas de se cambiar en moscas. Un pichòt eissam de moscas dintrèt dins la cauna misteriosa. Mas a pena dintrats que lo brancum enrodant la dintrada , se barrèron darrièr eles, los empachant de poder sortir. Còp-sec, l'ocupant del luòc pipèt las moscas unas aprèp las autras.
- Ajuda! Glob...
- Al secors! Glob...
A ieu! GLob, glob glob
Quand demorèt una sola mosca, una doça lum esclairèt la caforna. Mostrèt un chòt gigant. De sos uèlhs grands e jaunes, fixèt la darrièra mosca e li diguèt:
- "A, a , a! A mon torn de rire, vilans farçaires! Vos remembratz de ieu? Soi la paure boscassièr qu'avètz cambiat en chòt la prima passada. Per çò qu'es de tu, mosca ridicula, sabi qual sès, e t'ai daissat la vida salvada unicament per que me tornes mon aparéncia d'òme. Tre que m'auràs promés aquò, alara desliurarai tos amics.
- Bzzzz! D'acòrdi, Monsen lo chòt, heu! Boscassièr. Perdon, vòli dire Boscassièr.
La mosca tòrna venir farfadet e lo chòt dobrís son bec daissant sortir las autras moscas que, a lor torn, tòrnan venir farfadets.
Coma promés, los pihcòts gripets prononcièron la formula magica. Sul còp, lo chòt se cambièt en boscassièr qu'agachèt marridament.
- Desencusatz-nos Monsen lo boscassièr. La leiçon que venètz de nos donar nos a fach comprene nòstras errors. Prometam de pus jamai tornar començar e de daissar la Natura coma es.
Lo boscassièr tornèt a la civilizacion per tornar prene son mestièr. Apuèi qualques tempses, amb sa granda pigassa, se metèt davant un grand garric que se preparèt a copar. Al moment de tustar l'arbre, se ravisèt, somriguèt e pausèt sa pigassa al pè del garric. Veniá de comprene que l'òme tampauc a pas lo drech de modificar la Natura.

Text - per CV , L2 non especialista

Es lo matin. Un aire caud bufa sus lo campestre. La prima es doça aquesta annada. Va caminar a l'entorn del lac del Salagou. Lo Païsatge es vertadièrament polit, aquesta terra roja, la rufa, que trasvira l'aiga blava en una color roge escur. Lo cèl es blau clar, tant clar coma una pintura. De còps, agachar aqueste païsatge li talha la respiracion. Aquesta tèrra es sa region, sa vida, çò que li permet d'èsser en vida. Tot dins aquesta pintura se completa per crear una armonia. Es lo matin e es una jornada coma las autras, magnifica.

Sòmi - per Julian e Matilda L1

Sòmi

Sòmii cada nuèch d'un mond melhor
Sòmii de jòia, de rires, e pas pus de plors
M'escapi indolent dins un païsatge quimeric
Tornam pas faire l'istòria, mas me daissi creire en un mond utopic.

Lo pessimism ambient desgruna nòstra existéncia
Creire en mos sòmis es doncas un acte de resisténcia
M'aluènhi del quotidian e de totas sas ardors
Vesi lo mond negre e blanc alara assagi de pantalhar en colors.

Pantaissi talament que ne perdi la somiada
La frustracion es granda tre la solelhada
Aprofièchi dels moments ont doblidi mos problèmas
Que la vida vidanta se debana sus un camp de crisantèmas.

Un poèta diguèt que la Terra es blava coma un irange
Es la frucha del pecat perque i a mai de dracs que d'àngels
Nos aprenon a se batre, se carpinhar, s'asirar
Nòstra libertat declina, es lo sòmi que nos vòlon desraubar.

Mauresca Fracas Dub - per Estève , L1

MAURESCA FRACAS DUB

Mauresa Fracas Dub es un grop montpelhierenc.

Se formèt en 1999 e comencèron de montar sus scena pauc de temps aprèp.

En 2001 sortiguèron lor primier CD titolat Francament. E aprèp de concèrts nombroses, en 2005 sortiguèron lor segond album titolat Contèsta.

Cossí se pòt definir lo grop Mauresca Fracas Dub?

Dins un primier temps, podèm veire que lo grop es una còla d’occitans joves e dins un segond temps podèm dire qu’es un grop fòrça engatjat .

Dins un primier temps, lo grop Mauresca Fracas Dub es un grop de musica d’occitans joves . En efièch , per començar , aqueste grop es inspirat dau poeta occitan Roland Pécout.

Aquesta còla es compausada de cinc membres : Chab e Beneset (au cant), Drac(a l’ordenador), Fab (a la bassa) , Inti (a las percussions).

Podèm notar qu’aqueste lo grop que s’es rescontrat a la fac de letrsa de Montpelhièr escriu sos textes e compausa sas melodias e que canta principalament en occitan e en francés .

Fin finala, lo public s’apercep que la còla jòga una musica amb d'estils diferents mesclats. De fach, lor musica se pòt definir coma de regae/raga mesclat amb un pauc de musica hip-hop e tradicionala.

Dins un segond temps, podèm dire que lo grop Mauresca Fracas Dub es una còla engatjada. Per començar, los cinc membres fan de projèctes pedagogics dins los collègis e los licèus de la region .

Puèi, s’apercebèm que lo grop milita per la causa occitana. An fach un concèrt per la Calandreta qu’es estada victima de las inondacions, son dins una boita de produccion qu'ajuda los grops que cantan dins una lenga dicha minoritària. Lor paraulas son tanben fòrça engatjada. Denóncian la centralisacion francesa e tot çò que l’estat francés fa e a fach contra los Occitans e la cultura occitana.

Fin finala , podèm dire que lo grop es una còla altermondialista . En efièch , sosten d' associacions coma Gardarem La Tèrra, Anarem Au Patac. An tanben de paraulas revolucionàrias, pròchas de las idèas d'extrèma-esquèrra, sensiblas a l’ecologia que son contra lo liberalisme, los promotors.

Per acabar, lo grop Mauresca Fracas Dub se pòt definir coma una còla de cinc musicians que fan de regae/raga mesclat amb un pauc d hip-hop e de tradicional, un grop que canta en occitan e en francés per defendre la cultura occitana e un monde mai just .

lo sit internet: mauresca.com

Faula - per Deboreta e Jodineta

La cigala que se bandèt tot l'estiu
L'ivèrn vengut, aquò èra pas tant agradiu
Aviá fach la fèsta
S'emplenèt de cervesa.
Anèt, mòla coma una figa
En cò de sa vesina la formiga
Que li balhèsse d'argent
Per crompar una Heineken.

- Te'n fagues pas, diguèt l'ivronhassa
Quora vendrà la calorassa
T'o tornarai, paraula de pintorlassa

- Vei te'n cagar, diguèt la rascassa
En la fotent defòra de son ostalassa
De qué fasiás al calimàs?
Trabalhavas?

- I pensas pas! Fasiái la fèsta
Dins los balètis, aviái mal de tèsta
- A, te bandères? Aquò's plan!
Ara vai te'n te desintoxicar
E me fas pas pus cagar!

Faula - per Laureta15 e l'Emilia

Mèstre Corbàs, sus una veitura pausat,
teniá dins son becon un cabecon
Mèstre Rainal, per l'odor desgostat
Li diguèt un pauc colhon:
- Adieu sénher Corbatàs!
Que pudissètz e que sètz laidàs
Sens mentir se vòstre ramatge
S'endeven a vòstre plumatge
Sètz la vergonha dels abitants d'aquesta vila entièra
Sus aquesta paraula, lo corbàs rogiguèt de colèra
E se pensèt: va fumar!
Dubriguèt son becàs, e volguèt l'entartar
Lo Rainal qu'èra pas colhon, l'evitèt:
- Aprendretz, espècia d'aucelet,
a visar melhor d'autant mai
Que de formatge, n'avètz pas mai
Lo Corbàs vergonhós e moquet
De prene de corses de tir se jurèt.

Istòria del balon - per Ludivina, L1

L'an passat, mos dos nebots joguèron al fotbòl sus l'estadi vièlh que se tròba entre "los Barris" ont demòran los ancians abitants del vilatge (lo primièr centre del vilatge quand i aviá mens de mila abitants) e la pichòta plaja de Codelets al bòrd del riu Erau. Disi l'estadi vièlh perque ara avèm un complex esportiu de l'autre costat del vilatge per qu'Erau faga pas de degalhs quand monta al mens un còp per an. Doncas, mos dos nebots joguèron e ensagèron de butar lo mai fòrt possible. En efièch, aiman plan se prene per Zizou e per Barthez. Lo balon partissiá de mai en mai luènh. Partissiá darrièr las gàabias. Lo pichòt portièr, mon nebot lo mai jove, deviá anar cercar lo balon dins los arbres que bòrdan las broas d'Erau o de còps sus la plaja. Los enfants contunhèron lor jòc. Lo balon èra tustat tant fòrt que preniá de formas estonantas. Semblava de mai en mai desformat coma dins lo dessenh animat Olive e Tom que totes los enfants agachavan quand èri pichòta. Mas d'un còp, lo balon partiguèt talament luènh (luènh per d'enfants d'aqueste atge) que tombèt dins l'aiga. Malurosament, èra lo temps qu'Erau èra pro naut e lo corrent èra un pauc rapid. Los dos pichons anron veire cossí anar e faire per recuperar lo balon, mas èra tròp tard. Lo vegèron mai luènh que se daissava prene pel corrent.
Anèron sul còp prevenir lor paire qu'èra a charrar a costat dels vestiaris per ensajar de l'anar recuperar un pauc mai luènh. Percorreguèron un bon bocin de las broas per veire s'èra pas blocat dins las brancas o ròcas mas abandonèron pro lèu perque anava faire nuèch e caliá que tornèsson dintrar a l'ostal.
Es coma aquò que lo balon faguèt son camin e arribèt dins la Mar Mediterranèa.
E vaquí l'istòria del balon de fotbòl.

Lo polet rostit - per Julian, L1

Robèrt èra lo pus bèl polet de tota la polalha. Èra fòrt, intelligent, esportiu e totas las galinas èran enamoradas d'el. Fasiá lo fin davant totes los autres, èra coma una legenda viva.
Un jorn, Robèrt faguèt d'alterofilia per mostrar a tot lo mond sos muscles. Un autre còp, faguèt de natacion dins lo ferrat d'aiga. Mas li mancava quicòm, quicòm d'indispensable per acabar son estil: un bronzatge de celebritat.
Lo melhor amic de Robèrt se sona Pascal, un autre polet simpatic mas pas gaire intelligent. Pascal volguèt ajudar son amic per qu'aguèsse un polit bronzatge.
Quand lo païsan dintrèt dins lo galinièr, Pascal butèt Robèrt dins sas cambas per lo causir a el. Aital, Robèrt foguèt plan polit e subretot plan bronzat davant un fum de mond pel repais de la dimenjada.

Lo polet rostit - per Marius e Estève, L1

Un còp èra, dins una bòria, i aviá una vièlha galina qu'aviá pas jamai conegut de gal. Mas aquela galina voliá faire un uòu per aver un pichon. Per aquò demandèt l'ajuda del metge de la bòria, lo piòt per aver una fecondacion in vitro.
Mas quora ensagèron , s'apercebèron qu'èra estèrla. La galina sabiá pas mai qué far, e passava son temps a plorar e a jangolar, e aquò fasiá cagar la bòria tota. Per qu'aquò s'arrestèsse, lo piòt decidiguèt d'intervenir. Anèt veire la galina e li balhèt una pocion que li presentèt coma un remèdi miracle per las galinas esterilas. Mas tre que la galina se faguèt una picura (èra venguda toxicò) amb la pocion, prenguèt fuòc e venguèt un polet rostit.
Es aital que la bòria tornèt venir tranquila e agradiva.
E cric e crac, mon conte es acabat.

Lo polet rostit - per Perrina, Damian, Matilda, L1

Un còp èra, viviáa Lyon Mossur Polet. Èra un òme d'afars dins una entrepresa plan granda. Trabalhava tot lo temps. Aimava tant çò que fasiá que jamai aviá pas pres de vacanças. Mas al cap de dètz ans de trabalh intensiu, foguèt fòrça crebat. Anèt veire lo metge que li diguèt de préner quauques jorns de comjats al solelh per li cambiar las idèas.
Decidiguèt d'anar a la mar, a Seta. Èra en plen mes d'agost. Lo primièr jorn decidiguèt d'anar a la platja. I anèt sul còp de onze oras, encara i aviá pas degun. E Mossur Polet s'endormiguèt. Lo solelh tustèt tant que prenguèt una solelhada. Lo sable brutlava, fasiá gaireben cinquanta grases. E Mossur Polet pas jamai se desrevelhèt.

Lo polet rostit - per Ludivina e Tifania, L1

Un còp èra, un jovent en atge de se maridar, decidiguèt de se'n anar cercar una dòna. Aviá ausit dins lo vilatge qu'existissiá dins la montanha ròsa un castèl. Aquí èra retenguda la polida filha del rei que moriguèt a la guèrra e qu'emportèt las claus del castèl. traversèt la tarribla forèst embreissada, subrevisquèt a las aigas nautas e en colèra, venquèt lo freg, lo vent, la pluèja e enfin arribèt a destinacion. Comencèt a escaladar la muralhassa. Quand arribèt amont, desbosiguèt a côps de pigassa per finalament arribar dabant la pòrta. La dubriguèt e tombèt sus una una taula ont i aviá un polet rostit!

Lo Senhal - per Emilia

Lo senhal

Divendres passat, ai assistit a un collòqui sus la situacion de las lengas regionalas en França e ai vist un film compausat de testimoniatges de personas vièlhas que parlavan de la situacion de l’occitan a l’escòla.

Coma o sabètz segurament, los enfants an pas totjorn agut l’astre de parlar e d’estudiar l’occitan a l’escòla. Abans, dins nòstra region e mai dins Occitània tota, òm parlava « patoes », coma o disián, dins las familhas, doncas podèm comprene que la primièra lenga dels enfants a aquesta epòca èra l’occitan. Mas quand aqueles enfants son anats a l’escòla, èra per aprene lo francés. Aquel aprentissatge del francés èra exclusiu, los enfants devián pas parlar « patoes » dins la classa, èra vertadièrament interdich. Mas aquela interdiccion èra mai o mens dura e stricta segon los institutors. E de còps, dins qualquas escòlas, existissiá un procedit per empachar los enfants de parlar patoés : lo senhal. Lo principi d’aquel procedit èra fòrça aisit : lo senhal èra de còps un tròç de fusta, o de còps una pichòta pèira, que l’institutor donava a un escolan lo matin. Aquel escolan deviá se desbarassar d’aquel senhal abans lo ser. Doncas deviá menar un enquista dins la cor de recreacion o dins los corredors per trapar un autre dròlle qu’èra en trin de parlar patoes. Tre qu’aviá prononciat un mot en patoes, l’escolan li donava lo senhal e èra a el de lo faire passar.
Arribat al ser, l’institutor demandava qual aviá lo senhal e lo que l’aviá èra punit. La magèr part del temps, èran de linhas de far o de vèrbs de conjugar. Mas qualques còps,los escolans devián far lo torn de la cor de recreacion en corrent.
Podèm finalment dire qu’aquel procedit a fòrça marcat los esperits d’aqueles enfants perque en fach, òm lor demandava d’abandonar lor lenga familhala per
aprene lo francés. Foguèt fòrça traumatisant per eles e tanben desvalorisant
per l’occitan. Los enfants avián l’impression que parlar l’occitan èra mal çò
qu’a favorisat un pauc l’oblit d’aquela lenga dins la region.

Crosada - per Jòdi

CROSADA,

Michel Gayraud

(1997)

Un pauc d’istòria :

La Crosada dels Albigeses (1209-1229) foguèt una crosada proclamada per la Glèisa catolica contra l’eresia, principalament lo catarisme.

1208 : Assassinat del legat del papa Pèire de Castelnau.

Lo papa Innocent III sòna a la guèrra.

1209 : Fan rota sus Besièrs, que refusa de se plegar. Meton lo fuòc a la vila, los abitants son massacrats (7000 mòrts).

Van cap a Carcassona que capitula.

Simon de Montfòrt reconegut per lo Papa, es nomat vescomte de Besièrs e Carcassona.

Li es donat tot çò qu’èra dels Trencavel, e ara es el que comanda los crosats.

Tot plega davant Montfòrt (Presa de Menerva, Termes…).

1213 : Batalha de Muret. Victòria de Simon de Montfòrt sus Raimon VI de Tolosa, aliat al bon rei d’Aragon Pèire II que morís sens aver combatut.

Lo comte de Tolosa, triste e dolent, abandona sa tèrra e pren son filh amb el.

1215 : Los Tolosans espaventats de la mòrt del rei fan pacha amb Simon.

1216 : Lo comte jove tòrna amb son paire, van cap a Marselha et assètjan Beucaire.

Tolosa se revòlta.

1217 : Raimon VII capita de dintrar dins Tolosa

1218 : Monfòrt es mòrt !

1229 : San Loís signa lo tractat de París, çò que metèt fin a la guèrra.

Lo film :

Es bastit sus La Canso (de la Crosada dels Albigeses), per Guilhèm de Tudèla e un anonim. (adaptacion occitana per Yves Rouquette).

Guilhèm de Tudèla comença d’escriure en 1210 e l’anonim contunha en 1228.

Los dos autors an un punt de vista completament diferent :

▪Guilhèm de Tudèla se balha per un clèrgue meridional del partit dels crosats e mai dins l’environa de Simon de Montfòrt. Justifica la crosada e parla de l’eresia sonque per l’acusar de totes los mals qu’an espandits sul país.

▪L’anonim : Aspre e violent contra l’envasidor, coma o mòstra los verses que descrivon la mòrt de Montfòrt :

« I avià una peirièra faita per un fustèr de Sant-Sernin, tirada per filhas e mulhièrs, que dreit venguèt sa pèira aicí ont se deviá anar, tant fòrt truquèt Monfòrt sus son casque d’acièr, que los uèlhs, la cervèla, los caissals, lo front a mai las maissas li metèt en quartier e mòrt tombèt pel sòl, a sang del cap al pes »

Los actors :

La recitaira : Isabelle François

Lo drollet : Julien Cécillon

Autres : Alex Augé, Claude Barthélémy, Jean-Louis Blénet, Georges Bezombes, Pierre Brun, Jean Varela, Gérard Zuchetto, Bruno Cécillon.

E mai los escolans de las Calandretas de Besièrs e Montpelhièr, los escolans del licèu Clemenceau, e los joves de Sigean.

E se causigèri de vos parlar de CROSADA, es perque siái dins lo film !

Disi solament una pichòta frasa mas ne siái fòrça fièra !!

(ma frasa : « Es fòl ! Una armada granda s’amena » )

Per la Fenèstra seguida - per Tifania

VIDA E ENGRENATGE –F.VERNET-

Inventar la seguida

D’aqui decidi de concentrar tota mon energia a espiar aquel apartament. Ara dintri a mon ostal en sabent qu’aurai quicòm a far aqueste ser. Se pòt comparar a las gents que tòrnan lèu lèu en cò sieu per alucar lor televisor e seguir l’episòdi seguent de lor seria favorita.

A travès la fenestra, pòdi veire un tròç de mòble del tipe « melhor prètz a IKEA », e tanben un tablèu que amaga las tacas o a la marca del temps sus las parets blancastras.

Aqui viu una femna, jova, pas fòrça polida, podèm dire simpla. En l’agachant pensi pas pus a res ni mai a degun. Pensi que soi amorós. Cossí se fa ? Soi caluc ! Aimi una femna que coneissi pas solament lo pichòt nom.

Ara fa tres meses que passi totas mas seradas assetat davant ma fenestra. Es temps ! La vau anar veire ! Calculi qual dèu èsser son apartament : al segond estatge, lo que dona sus la carrièra.

L'endeman, en dintrant del burèu, m’arresti a cò d’un florista e crompi lo pus gròs de totes los ramèls. Puèi vau directament a cò sieu. I soi. Es lo numerò 10. Tusti tres còps. Entendi de bolegadisses a l’interior e puèi aquí davant ieu. Es suspresa de veire un òme que coneis pas que li brandís de flors. Me dèu prene per un psicopat. Alara començi a tot li contar, pòdi pas mai m’arrestar. Ela, m’escota debitar sul davant de sa pòrta sens res dire. Quand ai acabat, m’agacha, soritz e me fa dintrar dins son apartament. E dempuèi ne soi totjorn pas partit.

-Tifania –

Per la Fenèstra seguida - per Tifania

VIDA E ENGRENATGE –F.VERNET-

Inventar la seguida

D’aqui decidi de concentrar tota mon energia a espiar aquel apartament. Ara dintri a mon ostal en sabent qu’aurai quicòm a far aqueste ser. Se pòt comparar a las gents que tòrnan lèu lèu en cò sieu per alucar lor televisor e seguir l’episòdi seguent de lor seria favorita.

A travès la fenestra, pòdi veire un tròç de mòble del tipe « melhor prètz a IKEA », e tanben un tablèu que amaga las tacas o a la marca del temps sus las parets blancastras.

Aqui viu una femna, jova, pas fòrça polida, podèm dire simpla. En l’agachant pensi pas pus a res ni mai a degun. Pensi que soi amorós. Cossí se fa ? Soi caluc ! Aimi una femna que coneissi pas solament lo pichòt nom.

Ara fa tres meses que passi totas mas seradas assetat davant ma fenestra. Es temps ! La vau anar veire ! Calculi qual dèu èsser son apartament : al segond estatge, lo que dona sus la carrièra.

L'endeman, en dintrant del burèu, m’arresti a cò d’un florista e crompi lo pus gròs de totes los ramèls. Puèi vau directament a cò sieu. I soi. Es lo numerò 10. Tusti tres còps. Entendi de bolegadisses a l’interior e puèi aquí davant ieu. Es suspresa de veire un òme que coneis pas que li brandís de flors. Me dèu prene per un psicopat. Alara començi a tot li contar, pòdi pas mai m’arrestar. Ela, m’escota debitar sul davant de sa pòrta sens res dire. Quand ai acabat, m’agacha, soritz e me fa dintrar dins son apartament. E dempuèi ne soi totjorn pas partit.

-Tifania –

L2 - Cronica- Trabalh d'estiu - per Amandina

Vos vau parlar de mon trabalh d’estiu

A dètz-e-sèt ans, ai passat mon B.A.F.A. (brevet d’aptitud a la fonccion d’animator), perque aimi plan los dròlles e los jòcs .

Dempuèi, trabalhi cada estiu coma animatritz dins un centre airejat o una colonia .

Pendent tres estius, ai trabalhat dins lo meteis centre airejat amb los dròlles de tres ans e mièja a sèis ans ( los mairalas ) . Soi demorada dins lo meteis centre, a Marcorignan, me sentissiái plan e aviái encara de causas a descobrir sus los dròlles d'aquesta edat e sus las animacions .

Mas aqueste estiu, o ai volgut cambiar tot, voliái descobrir los primaris e los adolescents e tanben lo sistèma de fonccionament de la colonia .

Pendent lo mes de julhet, ai trabalhat dins un centre airejat a Narbona amb de dròlles de uèit a detz ans . Me soi plan regalada .

Aquela edat es vertadièrament activa, demanda fòrça d’energia e d’implicacion. Una jornada passa a tota velocitat. De sèt oras quaranta cinc del matin a sèis oras e mièja, arresti pas . Pòdi pas gaire me destibar ni prene de pausa . Es tota una organizacion . Los dròlles son en demanda d’activitat tot lo temps . Alara amb mon binòmi, deviam inventar de jòcs que podiam faire pertot, sens besonh de res. Èra plan interessant e ric en emocions subretot perque pendent tres setmanas aviam gaireben totjorn los meteisses dròlles, qu’aviam apres a conèisser . E lo darrièr jorn èra plan triste, èra afrós . Quand un dròlle a la fin de la jornada ven plorar dins mos braçes, cresiái que s’èra fach mal, mas non, èra malurós de nos quitar, de quitar lo centre airejat . Ieu èri suspresa, perque aviái pas jamai conegut aquò, los mairalas an mens consciéncia de jamai tornar veire los animators. A la fin, plan d’enfants ploravan, e los animators tanben . Ieu ploravi coma una magdalena .

Ai agut dos jorns de repaus e partiguèri per tres setmanas en camps d’adolescents, de onze a setze, amb solament lo dissabte e lo dimenge de repaus. Aquel camp èra dins un camping a Narbona-Platja, aviám pas de bus ni de veituras, fasiam totes los trajectes en velò o a pès . Eriam tres animators, èri l’unenca animatritz filha e plan d’adolescentas se confiavan a ieu. En los coneissent mai, sabiái cossí faire per los donar de jòia pendent las animacions .

L’adolescéncia es pas un edat facíl, mas talament passionanta . Los adolescents se pausan plan de questions, son entre dos estats lo dròlle e l’adult, son en rebellion e an besonh de parlar .

Èra fatigant perque la colonia es vint quatre oras sus vint quatre, mas los adolescents demandan mens d’atencion que los primaris, perque son independents .

Ai agut de plaser a far las animacions, a arribar a motivar los ados, que volián res faire . Mas totes los animators avèm agut plan de problemas ! Cal tenir compte qu’aviam força d’enfants a problemas, que venián de l’ADASS, e d’ostals de dròlles. I a agut de raubaments (d’argent, de portable, de MP3,..), de fugas, calía còrrer en plena nuèch dins tot lo camping e sus la platja . Una adolescenta nos a insultats alara que li avèm rendut servici. Avèm trapat d’adolescents en trin de fumar .

Es dur, fisicament e psicologicament . A la fin de las tres setmanas, èri a calòs, lassa mas comolada, ai plan aprés.

D’unes an una vida dificila e ieu me rendi compte del bonastre qu’ai . E tot lo bonur qu'ai, ensajavi de lor donar .

Al nivèl de las animacions, erà força ric, avèm fach força d’espòrt qu’auriam pas pogut faire dins la vida ordinària, immersion jos-marina, catamaran,…

En fach, aquel trabalh es un plaser per ieu .

Los dròlles los mai aisits d’animar son los primaris, mas pòdi parlar mai amb los ados. Cada edat a sos avantatges .

Vòli renovelar l’experiéncia .

Per la Fenèstra seguida - per Julian

Seguida del tèxt « Per la fenèstra » per Julian

Es un òme que viu dins aqueste apartament. Cada ser lo vesi perque demòra cinc pichonas minutas a fintar quand dubrís la fenèstra. Sembla pro fatigat. Pòrta encara sos vestits de trabalh, me sembla que dèu èsser dins lo bastiment. Manja un tròç de pan amb de salçissa, fuma la mitat d’une cigarreta puèi desapareis, lo vesi pas pus…Enfin si, lo vesi.

L’òme aluca totjorn una pichona lampa que lusís plan fòrt. E a partir d’aqueste moment, assisti a un vertadièr espectacle. Las ombras dels moviments del tipe fan espelir mon imaginari. Me pausi tot un fais de questions sus çò que podriá far l’òme. Los moviments de sas mans semblan fòrça meticuloses e plan precís. Es una mena de ritual ont lo drech a l’error existís pas.

Totes los sers agachi aquel estranh fenomèn. De còps vòli saber de que fa l’òme, de còps me’n foti. Mas ma curiositat es talament fòrta que me languissi pas de fintar en fàcia.

Al cap de dos meses, a la fin de l’estiu, vesiài ben que l’òme èra sul pic d’acabar çò que fasiá maquinalament totas las nuèches. Lo lendeman, l’òme s’aprochava de la fenèstra e pausava un magnific batèu de fusta. Lo mistèri foguèt levat, aquel òme avià una passion : far de maquetas.

Yannick Noah - per Perrina

Yannick Noah

Yannick Noah es nascut a Sedan, lo dètz-e-uèch de mai de mila nou cents seissanta (1960). Es ja la frucha de doas culturas fòrça diferentas. Son paire Zacharie es originari del Cameron e jogaire de buta-bala professional a Sedan. Sa maire, Marie-Claire, es francesa e ensenhaira.

Dins son adolescéncia Yannick es fòrça marcat per la musica de Jimmy Hendrix e Bob Marley, que son sos « mèstres ». De fach, la musica es sa primièra passion. Al meteis temps ven un campion de tennis, que impressiona per la qualitat tecnica e fisica de son jòc. A solament dètz e sèt ans, rempòrta son primièr grand tornèg juniòr a Wimbledon. L’apoteòsi de sa carrièra esportiva es quora s’impausa a Roland Garros en mila nou cents ochanta tres (1983) contra lo suedés Wilander.

Finalament arresta lo tennis de competicion uèch ans aprèp sa victoria a Roland Garros.

Tre mila nou cents nonanta (1990) comença de faire de la musica sa principala activitat. Sa primièra cançon « Saga Africa » ven la cançon màger l’estiu d’aprèp. Totes los franceses dançan sus aquela cançon.

En dos mila (2000) sortis un segond album, registrat entre Paris e Kribi al Cameron. Son primièr extrach, « Simon Papa Tara » es dedicat a son papeta defuntat. Per compausar aqueste CD demanda l’ajuda de grands compausitors coma Jean-Jacques Goldman, Jean Kapler, Eric Benzi…

En dos mila tres (2003) e dos mila cinc (2005), sos dos albums novèls « Pokhara » e « Métisse » confirman un succés grand d’aqueste cantaire, que fà forças viradas perqué la scèna es d’una importància granda per el. Lo public aima lo personatge que s’investís dins l’umanitari, l’espòrt e que fonccionna als sentiments e a l’onestetat.

Etapa seguenta, la sortida de son album novèl « Charengo » prevista per lo setze d’octobre que ven.

Perrine

Per la Fenèstra seguida - per Matilda

Per la fenèstra, seguida

Fa qualques jorns qu'ai remarcat aquò, e dempuèi me pausi cada ser a ma fenèstra per observar çò que se passa dins aquel apartament. Es tot lo temps la meteissa causa. Tre que lo solelh se colca, jamai abans, o que la luminositat defòra a baissat ; una femna dubrís los contravents. Una femna d’un quarantenat d’annadas, pichona e rossèla.. Dèu èsser la maire de la familha que viu aquí.

De ma fenèstra vesi tot çò que se passa, cada accion, cada moviment. Totes los sers dempuèi cinc jorns espèri aquel moment per veire se será la meteissa scena que la velha, mas subretot per compréner perque tot aquò. Ara sabi. Vos vau contar çò que vesi. La femna dubrís la fenèstra, vesi son filh, vestit d’una blòda blanca d’espital s’aprochar e qu’agacha defòra pendent au mens un quart d’ora. Son agach, lo compreni. Pareis qu’aqueste moment es lo sol contact qu'a amb l’exterior. Puèi, i a l’infirmièra qu’arriba, a nòu oras, totjorn ! Li fa mantunas injeccions e li balha totas menas de potingas o sabi pas qué. Lo dròlle demòra colcat un moment puèi tòrna a la fenèstra e admira lo paisatge, las estèlas, los joves que jògan e que se fan cridar per lors maires quand es ora d’anar al lièch.
Ièr, ai parlat amb lo portièr. Li ai demandat cossí se sonavan los que vivián al quatren estatge, e m’a respondut « ah los de l’enfant de la Luna, son los Fabres ». Sul moment ai pas comprés, puèi ai fach de recèrcas e comprenguèri. Aquel enfant es malaut ; pòt pas s’expausar a la lutz del solelh.
Quicòm me sarra lo còr. Ieu, sortissi pas jamai perque ai pas enveja ; el sortís pas jamai perque pòt pas, e podrá pas jamai !! Una mena de vergonha m’envasís. Ara compreni que me cal pas aver de regrets nimai de nostalgia, e que me cal aprofechar de la vida.

Per la Fenèstra.

La professora donèt l'incipit d'una novèla tirada de Vidas & Engranatges de Florian Vernet. Ne caliá escribir la seguida. Aquí lo tèxt:

Per la fenèstra

Dormissi pas gaire, e coma dormissi pas, velhi. Despuèi que soi separat de Verò, e mai despuèi plan de temps abans cal dire. Sosqui tròp, vaquí. Dins la jornada, al burèu, arribi a me'n sortir, i a totjorn quicòm a faire, qualqu'un que te parla, un eveniment a comentar, quicòm qu'arriba. Lo ser, aquí lo problèma. A la debuta, legissiái: o puslèu, me forçavi a legir. Dins totas aquestas annadas passadas amb Verò, o aviái gaireben doblidat, aviái pas léser, m'ocupava de longa e calía sortir, anar al cinemà, a un concèrt, a una conferéncia. Èra acrò a las conferéncias, Verò, se voliá cultivar aital, pensi, e ieu seguissiái. E puèi la tele. Arte, los debats e las emissions culturalas mai.
Ara, la tele la gaiti pas pus. De tot biais, fa plan sièis meses qu'es desmargada. A passadas, l'aluqui, l'ecran es plen de nèu, cap de son ne sortís pas, mas aquò me fa companhia. Los libres, eles, me tomban de las mans. Ai pas enveja de passejar, de veire de mond tanpauc. Sabi plan que me caldriá reagir. Soi pas vièlh, pòdi tornar començar, me trapar una amiga, veire de collègas celibataris, faire d'espòrt. Francament, sonque l'idèa me confla. Soi pas malaürós, vos o anessètz pas figurar, depressiu tanpauc. Me'n foti pas de tot. Cresi que ma vida m'interessa pas pro. Pel moment. E ne soi a me demandar se m'a agut interessat un jorn a de bon. En cambi, badi.
Ara qu'es l'estiu, me meti en fenèstra e aquí, d'oradas. Gaita que gaitaràs las tièras dels teulats dels immòbles de l'autre band de la carrièra. Lo cèl, las antenas, las torres del centre de la vila alai. Escoti lo brich que monta de l'autorota a un cinquantenat de mètres de l'immòble, gaiti las veituras que passan, e las gents sul trepador, debàs. M'agrada mai que non pas la tele. Me preni una caneta, o doas, e laissi passar lo temps, laissi lo calabrun s'installar las lampas e los neons s'alucar dins la carrièra e dins los apartaments. Fumi de cigarretas, me colqui quand me sentissi enquilosat, o anesteziat.
Dins l'immòble d'en fàcia, capita que veja de mond que passan dins lors apartaments, que sopan, que gaitan la tele. E los mainats que fan de roller sul trepador, los joves que charran alentorn d'un qu'a un booster, las filhas que passejan, un saqueton de supermercat que lo vent s'empòrta e que finís pegat a la grilha del toat.
Just en fàcia, mas a l'estatge en dejós, un pauc en contrabàs donc, ai remarcat, una fenèstra qu'es tampada dins la jornada. A jorn falit, se dobrís.

Florian VERNET, Vidas & Engranatges, IEO edicions, 2004

L'associacion Louis Conlombant - per Laureta15

L'Associacion Louis Conlombant

Es una associacion fondada en 1906 per Louis Conlombant, un regent. Sa tòca es de mandar d'enfants desfavorits en vacanças al campèstre. Actualament l'òbra organiza las vacanças de 1600 a 1900 dròlles. A la debuta los manits partissián sonque dins Cantal, l'espaci geografic s'es ara espandit a Alièr, Aude, Avairon, Cevènas e Òlt. Concernís los enfants entre 3 e 12 ans. L'associacion se ten Cai de Jemmapes dins lo desen arrondiment de Paris, es compausada mai que mai de professors que, lo temps de las vacanças venon directors de sector, es a dire que visitan las familhas d'acuèlh per verificar que tot s'i passa plan e que los enfants sián recebuts dins de bonas condicions. Los dròlles pòdon partir pendent l'estiu mas tanben pendent las pichòtas vacanças per los que son ja partits amb l'òbra e que tòrnan cada còp dins la meteissa familha. Pendent lo demai de l'annada, vivon siá amb lors parents, siá foguèron plaçats, per l'Ajuda Sociala a l'Enfança, dins de familhas d'acuèlh, que se mainan los Conselhs Generals, o dins de fogals.

Lo problèma mai grand de l'òbra, uèi, es de trobar totjorn mai de familhas per recebre los enfants, que lo nombre quita pas d'augmentar, çò qu'es de mens en mens aisit perque, ara, las femnas demòran pas mai a la bòria per ajudar, van trabalhar a l'exterior. De mai, las exigéncias administrativas, que siá de la DDASS o de la DDJS, fan que ven dificil de s'ocupar d'una tala associacion.

Contràriament a aquò, lo bonaür dels enfants de poder, lo temps de las vacanças, sortir de lor quotidian, sovent tan triste, es totjorn perceptible e fa d'autant mai plaser de veire.

Lo sit internet: http://www.olcparis.com

"Je vous trouve très beau" - per l'Enric

Je vous trouve très beau

Un film d’Isabelle Mergault

Amb dins los ròtles principals : Miquèu Blanc e Medeea Marinescu

Resumit :

Lo tèma principal del film pòrta sus aqueles òmes que vivon dins lo mitan rural, qu’an una bòrda e que se tròban sens femna.

En realitat dins lo film Miquèu Blanc n’a una de femna, tant pagesa coma el. Mas se va morir lèu, a la debuta de l’accion.

Es alara que se tròba tot sol e qu’a pas mai d’ajuda per la bòrda. Es pas lo tristum que l’empacha de marchar, non, mas li pausa un problèma per faire anar la bòria que considèra la femna pas que coma una bèstia de sòm.

La notària que s’ocupa de sos afars li indica una agència matrimoniala. E, es coma aquò qu’un bèl matin se tròba dins un avion cap a Bucarest en Romania.

Davant el e la femna de l’agencia marimoniala van desfilar de filhas joves e polidas tant las unas coma las autras, mas qu’an pas qu’una enveja : fugir lo país per trapar fortuna en Europa de l’oèst. Totas somian de Paris ponctuant lor discors d’un « je vous trouve très beau »

Es evident qu’es pas çò que cerca nostre òme. Fin finala n’i a una, mai finauda que las autras que li va dire qu’aima lo campèstre, las bèstias, s’en ocupar, lo trabalh de la tèrra, tot aquò.

Aquela es la maire d’una filhota mas ne'n ditz res a nostre òme e s’en va amb el daissant sa filha darrèr.

Totes dos arriban a la bòrda ont pauc a pauc se va emplegar la filha a umanisar lo Miquèu , li fa durbir los uelhs sus la vida, los plasers, prendre de temps per viure …

Mas sa pichòta li manca e un jorn s’en torna a Romania lo còr ponhat.

Miquèu qu’aviá comprès que i aviá quicom li faguèt creire qu’aviá ganhat al PMU. I jogava força ela per çò qu’aviá l’esper de ganhar. Se voliá tornar partir dins son país per i durbir una escòla de dança e elevar correctament sa filha. En fach li balha sas esparnhas 15000 €.

Una fortuna per ela.

Es alara que al despièch de tot es pas urosa amb son escòla e sa pichòta. Es ben que çò que deviá arribar arribèt. Es tombada amorosa de son pagés.

E un jorn que davala de son tractor en plen miègjorn, a l’ora que de costuma la filha li portava lo dinnar al camp, vei arribar amb lo panhièr jos lo braç una pichoneta. D’un còp a comprés, la pren per la man e al cap del camp la filha es aqui qu’espèra, que los espèra.

E aquò s’acaba per una pichòta lagremeta.

Critica:

Lo film es polit, i a de tot, de rire, de sentiments. Mas mai que mai tomba un pauc tròp aisidament dins los lòcs comuns sus los paisans, lo monde rural e lo biais d’aquel monde de se comportar amb las femnas, las idèas novèlas, lo mond exterior.

Ne fan un cusson sens cor, mai preocupat de sas bestias que de sa femna. De còp que i a lo trach es un pauc trop espés en despièch d’un umor força present.

Pr’aquò Miquèu Blanc que coneissiá res del monde rural, amb son engenh natural campa plan lo personatge.

Per çò qu’es de Medeea Marinescu jòga amb naturalitat e una aparenta facilitat, e puèi o cal dire es polida, fòrça polida, d’una bèutat naturala sens fard.

Presentacion

Bonjorn a totes!

Los estudiants que fan una licéncia d'occitan a l'Universitat Paul Valery a Montpelhièr seguisson un cors de practica de la lenga. Dins l'encastre d'aqueste cors, avèm decidit de fargar un blòg que i metrem los expausats que fasèm e tanben d'unes MP3 de las cronicas que registrarem per Radio Lenga d'Oc.

Los articles, los fan los estudiants de
- primièra annada (L1)
- segonda annada (L2)
- tresena annada (L3)

Los L1, parlaràn primièr de musica.
Los L2 parlaràn de çò que vòlon.
Los L3 paralaràn de cinèma e de son país.


Esperam qu'aquò vos agradarà.
Doblidètz pas de daissar de comentaris!!